Bacak Ağrısı: Suçlu Her Zaman Varisler Mi?

Bacak ağrısı, sadece ara sıra hafif derecede hissedilen bir düzey ile yürümenizi imkânsız hale getirecek bir düzey arasında değişkenlik gösterebilir. Bacak ağrınıza ödem, kramp, kaslarda gerilme hissi ve uyuşma gibi yakınmalar da eşlik ediyorsa bu ağrının ciddi bir sağlık sorununa işaret edip etmediğini merak ediyor olabilirsiniz. Bunun yanında, bacak ağrısı olan bir hasta hangi branş doktoruna başvuracağı konusunda da oldukça kararsızdır.

Bu yazıda, bacak ağrınızı ne zaman ciddi olarak kabul edip doktora başvurmanız gerektiği ve ağrının hangi vücut sistemi ile ilgili olabileceği konularında bilgi edinebilirsiniz.  

Bacak Ağrısının Hangi Durumlarda Oluşması Normal Kabul Edilebilir?

Egzersiz sonrası bir miktar bacak ağrısı normal kabul edilir. Spor salonunda yeni bir egzersiz rutinine başladıysanız ya da bacak antrenmanı gününüz ise ertesi gün bacaklarınız ağrıyabilir. Ayrıca, yeterince su almamışsanız ve kalsiyum, magnezyum, sodyum gibi bazı elektrolitlerinizin düzeyi düştüyse bacak krampları da gelişebilir. Özel olarak üretilmiş dereceli kompresyon çorapları performansınızı arttırabilir ve hızla toparlanmanıza yardımcı olabilir. Potasyum alımınızı arttırmak için günde bir tane muz tüketebilirsiniz.

Antrenman öncesi yeterli ısınma hareketleri, egzersiz sonrası hafif bir yürüyüş ve gerilme hareketleri de krampları önleyebilir. Aşırı zorlama ya da travmaya bağlı hafif derecede ağrınız varsa buz uygulayabilirsiniz. Eğer ayak bileği ya da diz ekleminde kızarıklık, şişlik, ayağınızın üzerine basamama ya da yürürken belirgin ağrınız varsa doktora başvurmalısınız. 

Bacak ağrısı bazı hastalıkların yan etkisi olarak da gelişebilir. İnfluenza gibi gribal enfeksiyonlarda, artrit, fibromiyalji ya da bağışıklık sisteminin bazı hastalıklarında da bacak ağrısı görülebilir. Yeterince sıvı almalı, dinlenmeli ve eğer alışkın olduğunuzdan daha fazla ağrınız varsa doktorunuza başvurmalısınız.  

Son olarak, bazı ilaçlar da bacak ağrısı ve kramplara yol açabilir. Bunların arasında başta kolesterol ilaçları sayılabilir. Ayrıca; astım, Parkinson, osteoporoz tedavisinde kullanılan ilaçlar ve idrar söktürücüler bacaklarda krampa yol açabilir. 

Bacak Ağrısının Bir Sağlık Sorununa İşaret Ettiği Durumlar

Bacak ağrısına bazı yakınmaların eşlik etmesi altta yatan bir sağlık sorununa ve hatta yaşam tehdit eden bir tıbbi duruma işaret edebilir. Bacak ağrınız egzersizle oluşuyor ve bir süre dinlenmekle geçiyorsa tıp dilinde "kladikasyo" denilen aralıklı topallama durumu söz konusu olabilir. Kladikasyo atardamar, toplardamar ya da nörolojik nedenlere bağlı gelişebilir. 

Bacak Atardamar Tıkanıklığı (Periferik Arter Hastalığı)

Düz yolda belirli bir mesafe yürümekle özellikle baldırlarda oluşan, hastayı durmak zorunda bırakan kramp tarzı ağrı kısa süre dinlenmekle geçiyorsa bacak atardamar tıkanıklığı (periferik arter hastalığı) olabilir (1).

Bacak ağrısı yokuş yukarı yürümek ya da merdiven çıkmakla daha çabuk oluşur. Egzersiz bacak kaslarının oksijen gereksinimini arttırır. Bacak atardamarlarınızdaki ciddi darlık ya da tıkanıklık nedeniyle oksijenden zengin kan yeterli miktarda kas hücrelerine ulaştırılamadığı için bacak ağrısı oluşur (2). Bu durumda bir Kalp ve Damar Cerrahisi doktoruna başvurmalısınız. Bacak atardamar tıkanıklığı olan hastaların bir kısmında aynı zamanda kalpteki koroner damarlarda da ciddi darlık ve tıkanıklıklar olabildiği için gerekli tanı yöntemleri uygulanmalıdır.

Bacak atardamar tıkanıklığına yönelik risk yönetiminde sigaranın kesinlikle bırakılması, uygun bir egzersiz programı, ideal kilonun sağlanması, tansiyon ve kan yağlarının kontrol altına alınması yer alır. 

Toplardamar Tıkanıklığı (Derin Ven Trombozu)

Derin toplardamar tıkanıklığı (derin ven trombozu) geçirmiş hastalarda egzersizle oluşan ağrı ve şişlik dinlenmekle ve bacakları yukarı kaldırmakla hafifler. Bu duruma tıp dilinde venöz kladikasyo denir (3). Bu belirtiler özellikle kasık seviyesinden yukarıda ve karın içindeki derin toplardamarlarda geçirilmiş pıhtıya bağlı ciddi darlıklara ve yavaşlamış kan akımına işaret eder. Bu hastalardaki derin ven trombozu kronik duruma ulaşmıştır.

Egzersizle bacaklardaki kan akımı atardamarlar aracılığıyla artar, ancak derin toplardamarlardaki darlıklar nedeniyle kanın kalbe geri dönüşü rahat bir şekilde sağlanamaz (4). Sonuçta bacaklarda ağrı, şişlik ve kanın toplardamarlarda göllenmesi gerçekleşir.

Bu anlatılan klinik tablo olan hastalar da bir Kalp ve Damar Cerrahisi doktoru tarafından değerlendirilmelidir. Bu hastalar uygun tanı yöntemleriyle değerlendirilmeli, ideal kilo sağlanmalı, uygun egzersiz programı ve varis çorabı kullanımı desteklenmelidir. Uygun hastalarda tıkalı toplardamarlara yönelik stent tedavisi planlanabilir. 

Nörolojik Kladikasyo

Daha nadir görülen bir kladikasyo türü nörolojik ya da spinal kladikasyodur. Hastalarda bel ağrısı, kalçadan bacağa yayılan yanma tarzında ağrı, bacakta uyuşukluk, çekme hissi ya da bacak kaslarında güçsüzlük olabilir. Bacağa giden siyatik sinire bası, lumbar disk hernisi (bel fıtığı) ya da omurilik kanalında darlık gibi nedenlere bağlı gelişebilir (5, 6).

Ağrınız yukarıda tarif edildiği şekilde ise, özellikle şiddetli bel ağrınız varsa, ağrı kalçadan bacağınıza doğru vuruyor ve eşlik eden uyuşma varsa bir Beyin ve Sinir Cerrahisi doktoruna başvurmanız uygun olacaktır. 

Varisler ve Bacak Ağrısı

Bacak ağrısının sık nedenlerinden birisi de toplardamar yetmezliği ve sonuçta gelişen varislerdir. Bacak ağrınız özellikle baldır bölgesinde, dolgunluk ve ağırlık hissi tarzındaysa ve eşlik eden bacaklarda ödem varsa toplardamar yetmezliğiniz olabilir. Bunun yanında; ciltte kaşıntı, ayak bileklerinde mor renk değişikliği, varisler de diğer belirtilerdir. Yakınmalar sabah saatlerinde daha az iken akşama doğru artar.

Ayakta uzun saatler durmanızı gerektiren günlerde ve yaz aylarında yakınmalar daha belirgindir. Sizin de bacak ağrınız burada tarif edildiği tarzda ise ve varisleriniz varsa bir Kalp ve Damar Cerrahisi doktoruna başvurmanızı öneririm. Tedavi edilmeyen toplardamar yetmezliği ve varisler ilerleyen zamanlarda varis içinde pıhtı oluşumu, tromboflebit, ciltten kanama ve ayak bileğinde varis yarası açılması gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. 

Sonuç olarak, bacak ağrısı farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilen ve eşlik eden belirgin yakınmalar varlığında ciddiye alınması gereken bir belirtidir.

Sağlıklı bacaklar için önerilerim; 

• İdeal kilonuzu koruyun
• Sigara içiyorsanız bırakın
• Düzenli bir egzersiz programı uygulayın
• Ayakkabı seçiminize dikkat edin
• Uzun süreli sabit ayakta durmanızı ya da oturmanızı gerektirecek bir mesleğiniz varsa varis çorabı kullanın
• Bacak ağrınız şiddetliyse ya da eşlik eden yakınmalarınız varsa bir doktora başvurun

Hepinize konforlu yürüyüşler yapacağınız sağlıklı bacaklar ve mutlu günler dilerim. 

Kaynaklar

1. Hamburg NM ve ark. Pathophysiology of intermittent claducation in peripheral artery disease. Circ J 2017;81:281-9.
2. Cassar K. Intermittent claducation. BMJ 2006;333:1002-1005.
3. Lichtenberg T ve ark. Standards for revascularisation of chronic venous outflow obstructions. Vasa 2018;47:259-66.
4. Delis KT ve ark. Venous claudication in iliofemoral thrombosis: long-term effects on venous hemodynamics, clinical status, and quality of life. Ann Surg 2004;239:118-26.
5. Haig ve ark. Reliability of clinical examination in the diagnosis of neurogenic vs. vascular claudication. Spine 2013;13:1826-34.
6. Deer T ve ark. A review of lumbar spinal stenosis with intermittent neurogenic claducation: disease and diagnosis. Pain Med 2019;20:S32-S44.