Kahve Varis Oluşumuna Yol Açar Mı?

Tüm dünyada sudan sonra en çok tercih edilen içecek olan kahve bir çoğumuzun günlük olarak keyifle tükettiği bir içecektir. Ülkemizde de oldukça yaygın tüketilen bu içeceğin sağlığımız üzerine etkileri merak konusudur. Kahve, kafein başta olmak üzere içeriğinde birçok bileşen barındıran kompleks bir içecektir. Bu yazımda kahvenin hem kalp sağlığı hem de toplardamar sağlığı ve varisler üzerine etkileri konularında merak edilenleri bulabilirsiniz.

Kahve İçeriğinde Neler Bulunur?

Kahve içeriğinde 1000’den fazla kimyasal bileşik barındıran bir bitkidir. İçeriğindeki temel kimyasal madde kafeindir. Kafein kimyasal formülü trimethylxanthine olarak bilinir ve içildikten sonraki 15-45 dakika içerisinde kan dolaşımına katılır (1). Kafein ayrıca kan – beyin bariyerini de kolaylıkla geçtiği için merkezi sinir sistemi aracılığıyla temel uyarıcı etkisini oluşturur (2). Kahvenin içeriğinde kafeine ek olarak trigliseritler, polisakkaritler, lipidler, cafeol ve bazı kahve asitleri de bulunur (3). Bu kahve asitleri arasında sitrik asitler, malik asitler, fosforik asitler, asetik asitler, klinik asitler ve klorojenik asitleri sayabiliriz. Kısacası kahve basitçe içtiğimiz ama kimyasal içeriği hiç de basit olmayan kompleks bir içecektir. 

Kahvenin Kalp Sağlığına Etkileri

Düzenli kahve tüketen erişkinlerde kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölüm riskinin azaldığı ve koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği ve felç riskinin daha düşük olduğu bildirilmiştir (4). Kahve tüketimine bağlı oluşan sağlık açısından yararlı bu istatistik kahve içeriğindeki bazı maddelerin atardamarlar üzerindeki olumlu etkilerinden kaynaklanmaktadır.  Kahve içeriğindeki fenoller antioksidan etkiyle atardamar iç çeperindeki endotel tabakasının fonksiyonunu iyileştirir. Düşük yoğunlukta lipoprotein kolesterol oksidasyonunu ve trombosit birikmesini önler (5-6). Kafein endotel tabakasına direkt etki yoluyla nitrik oksid salınımını arttırır (7). Son olarak, kafein plazma glutatyon düzeylerini arttırarak antioksidan savunma mekanizmalarına yardımcı olur (5). Ayrıca, yakın zamanda yayınlanan bir bilimsel çalışma sigara içmeyen erişkinlerde düzenli kahve tüketiminin kalpteki koroner damarlarda kalsiyum birikmesine bağlı kireçlenmeyi önlediğini bildirmiştir (8). 

Kafeinin geçici olarak kalp hızını ve kalp kasılma gücünü arttırıcı etkisi olduğu unutulmamalıdır. Bu da gün içinde fazla miktarda kahve tüketiminin bazı kişilerde çarpıntı oluşumuna neden olabileceği anlamına gelmektedir. Bilimsel çalışmalarda genel olarak 1 fincan kahvenin yaklaşık 95 mg kafein içerdiği kabul edilir. Birçok bilimsel çalışma sonucunu gözden geçiren bir derlemede ise 600 mg kafein alımında bile kalp ritm bozukluğu riskinin artmadığı bildirilmiştir (9).  Kafein alındığında kan basıncı geçici olarak yükselir. Hipertansiyon hastaları kafeinin kan basıncını yükseltici etkisine normal bireylere göre daha hassastırlar (10).  Bunun yanında, kafeinin hipertansiyon gelişmesine yol açtığını kesin olarak kanıtlayan bilimsel kanıtlar bulunmamaktadır.  

Kahvenin Varis Oluşumuna Etkisi Var Mıdır?

Belli miktarda kahve tüketiminin toplardamar sağlığı ve varis oluşumu üzerine belirgin derecede zararlı etkileri bulunmamaktadır. Kahve içeriğindeki kafein erken saatlerde toplardamarlar üzerinde çok hafif derecede büzüşme etkisi (vazokonstriksiyon) yaratabilir. Ayrıca kahvenin hafif derecede idrar söktürücü etkisi de bulunmaktadır. Böylece kahve tükettiğinizde ince kılcal damar varislerinizin daha da ince göründüğünü gözlemleyebilirsiniz. Sağlık açısından günlük olarak yaklaşık 4 fincan kahve (400 mg kafein) tüketilmesi üst sınır olarak önerilmektedir. Bu durumda gün içinde Türk kahvesi, ekspresso ya da filtre kahvenizin tadını endişelenmeden çıkarabilirsiniz. Kafeinin atardamarlarınızda kasılma (vazokonstriksiyon) oluşturarak kan basıncınızı geçici olarak yükseltebileceği bildirilmesine rağmen toplardamarlar üzerinde belirgin derecede etkileri yoktur. Sonuç olarak, bilimsel yayınlar gözden geçirildiğinde kahve tüketiminin direkt olarak varislere yol açtığı ya da arttırdığına yönelik kesin kanıtlar bulunmamaktadır.

Tüm besinlerde olduğu gibi kahve tüketiminde de aşırıya kaçmamanızı ve kahvenizin tadını hoş bir sohbet eşliğinde çıkarmanızı dilerim. 

Kaynaklar

1. Harland B ve ark. Caffeine and nutrition. Nutrition 2000, 16:522-526.
2. Arnaud M.J. Metabolism of caffeine and other components of coffee. In: Garattini S., editor. Caffeine, coffee and health. New York: Raven Press; 1993. pp. 43–95.
3. Cenk Girginol. Kahve: topraktan fincana. Dördüncü baskı 2017. Sayfa 160-2.
4. O’Keefe JH ve ark. Coffee for cardioprotection and longevity. Prog Cardiovasc Dis 2018; 61: 38-42. 
5. Siasos ve ark. Effects of habitual coffee consumption on vascular function. JACC 2014; 63: 605-9. 
6. Hartley TR ve ark. Cardiovascular effects of caffeine in men and women. Am J Cardiol 2004; 93: 1022-1026. 
7. Spyridopoulos I ve ark. Caffeine enhances endothelial repair by an AMPK-dependent mechanism. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2008; 28: 1967-74. 
8. Miranda AM ve ark. Coffee consumption and coronary artery calcium score: cross-sectional results of ELSA-Brasil. JAHA 2018; 24: 7.
9. Turnbull D ve ark. Caffeine and cardiovascular health. Regul Toxicol Pharmacol 2017;89:165-185. 
10. Hartley ve ark. Caffeine and stress: implications for risk, assessment and management of hypertension. J Clinic Hyper 2001; 3: 354-61.